Page 47 - #08 Health Today Magazine

COVER STORY

στρες το fight or flight (μάχη ή φυγή). Πριν απ’ έντονο στρες, με έντονη ενεργοποίηση του συστήματος του στρες και
όλα θέλω να μας υπενθυμίσετε πώς λειτούρ- πιθανά αρνητικά επακόλουθα. Το ότι είναι μια σιωπηλή αντίδραση δεν
γησε αυτός ο μηχανισμός για την επιβίωση του πρέπει να μας ξεγελάει.
ανθρώπου εξελικτικά.
Θα σας το κάνω εικόνα για να το αντιληφθείτε πιο εύ- Και μιλήστε μας και για την τέταρτη αντίδραση στο στρες, το
κολα, γυρίζοντας πίσω στην εποχή των σπηλαίων. καλόπιασμα.
Ο άνθρωπος είναι έξω από την σπηλιά αντιμέτωπος Όταν είμαστε επιφυλακτικοί σχετικά με το πόσο επικίνδυνος μπορεί
με μια τίγρη. Το στρες του είναι εκτοξευμένο, γιατί χρει- να είναι κάποιος για μας και δεν θέλουμε να επιλέξουμε τη μάχη, τη
άζεται να κάνει μια εξαιρετικά γρήγορη εκτίμηση: να φυγή ή το πάγωμα, μπορεί να εφαρμόσουμε τη στρατηγική του καλo-
δώσει μάχη ή να τρέξει για να σώσει τη ζωή του; Η αντί- πιάσματος ενός πιθανά εχθρικού ατόμου. Έτσι, φαινόμαστε ή γινόμαστε
δραση που θα επιλέξει εξαρτάται από τον τρόπο που φιλικοί, πιθανά και υποτακτικοί και υπάκουοι, ώστε να αισθανόμαστε
θα εκτιμήσει ο εγκέφαλός του τα δεδομένα, καταρχήν πιο ασφαλείς. Σε αυτήν την περίπτωση δηλαδή προσπαθούμε να καλο-
υποσυνείδητα και σε λιγότερα από 400 χιλιοστά του πιάσουμε έναν πιθανό εχθρό, να του προκαλέσουμε ευχαρίστηση, να
δευτερολέπτου. Η σωστή επιλογή θα οδηγήσει στην τον κατευνάσουμε και έτσι
επιβίωση του και θα του εξασφαλίσει την απόκτηση να εξασφαλίσουμε ότι δεν
απογόνων, επηρεάζοντας και την επιβίωση του ανθρώ- θα μας κάνει κακό. Αυτή η Ανησυχώ για τα ευρήματα
πινου είδους. Το λεγόμενο υπό- αντίδραση είναι κοινή και στις νέες γενιές Ζ και Άλφα.
γειο, σιωπηλό σε καταχρηστικές καταστά- Βρισκόμαστε σε μια σημα-
To oποίο ισχύει ως μηχανισμός αντίδρασης σεις. Για παράδειγμα, ένα ντική, εντελώς πρωτόγνωρη
στο στρες από την εποχή των σπηλαίων μέχρι στρες, συνδέεται παιδί με έναν συναισθημα- καμπή στην εξέλιξή μας ως
σήμερα. Σωστά; με τις τοξικές τικά κακοποιητικό γονέα είδος, που πρέπει να μας
Ακριβώς. Συνεχίζουμε να έχουμε ενσωματωμένο αυ- σχέσεις και τα μπορεί να διαπιστώσει ότι ανησυχεί και να μας αναγκά-
τόν τον μηχανισμό αντίδρασης απέναντι σε κάθε στρε- χρόνια δυσάρεστα το να είναι ευχάριστο προς σει να βρούμε λύσεις.
σογόνο κατάσταση. Ο «τίγρης» μπορεί για μας σήμερα συναισθήματα που αυτόν είναι μια ασφαλέ-
να είναι κάποιος άνθρωπος εξοργισμένος μαζί μας, για παγιώνονται και στερη και πιο βιώσιμη κα-
παράδειγμα ένας προϊστάμενος ή ένας γείτονας. Ανά- επιβαρύνουν το τάσταση από μια συνεχή
λογα με την εκτίμηση, θα επιλέξουμε «μάχη» δηλαδή και εναλλασσόμενή πάλη,
πιθανή αντιπαράθεση, «φυγή» δηλαδή πιθανή απομά- άτομο ψυχικά και φυγή και πάγωμα.
κρυνση, ή παραλυσία υπό τη μορφή της αποδοχής. σωματικά. Άλλα σημάδια ότι έχει
ενεργοποιηθεί μια απόκρι-
Και στο σήμερα που δεν υπάρχει πια η τίγρη; ση καλοπιάσματος περιλαμ- Θέλετε να αναφέρετε μερικά σημάδια που μπορεί να μας υπο- • Άσκηση και κίνηση (π.χ. περπάτημα, τρέξιμο, χορός,
Υπάρχουν οι συνηθισμένοι καθημερινοί στρεσογό- βάνουν την δυσκολία να ψιάσουν ότι είμαστε «κολλημένοι» σε κατάσταση στρες; γιόγκα, πιλάτες, άρση βαρών και αθλητισμός) σε ένα
νοι παράγοντες και πιθανά στρεσογόνα γεγονότα, που πούμε όχι, την επιλογή να είμαστε πάντα ευχάριστοι στους άλλους, την Μπορεί να είμαστε ευερέθιστοι και να έχουμε περισσότερο υπερβο- ευχάριστο περιβάλλον.
μπορούν να προκαλέσουν οποιαδήποτε από τις τέσσε- προσποίηση ότι συμφωνούμε με κάποιον, την υπακοή, το να βάζουμε λικές αντιδράσεις από ό,τι φαίνεται να δικαιολογεί μια κατάσταση (π.χ., • Το να μιλάμε για το αγχωτικό γεγονός με ένα έμπιστο
ρις παραπάνω αντιδράσεις. Η «τίγρη» πλέον μπορεί να τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές μας και την αδυναμία να θέ- να ξεσπάμε σε έναν φίλο επειδή ήρθε λίγα λεπτά αργότερα στο ραντε- αγαπημένο πρόσωπο ή με αξιόπιστο επαγγελματία
είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, όπως το να γί- σουμε όρια. βού ή να φεύγουμε από το δωμάτιο αν κάποιος διαφωνεί μαζί μας). ψυχικής υγείας.
νεις θύμα ή μάρτυρας ενδοοικογενειακής βίας, σεξου- Επίσης, η απόσυρση κατά τη διάρκεια μικρών ενδείξεων σύγκρουσης • Μείωση της πρόσληψης καφεΐνης και αλκοόλ.
αλικής επίθεσης, επεισοδίου βίας εκτός της κατοικίας, Και όλα αυτά μας προκαλούν στρες ή η εμπλοκή σε ψυχολογική ή σωματική βία αποτελούν τέτοια σημά- • Ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες, hobbies,
σοβαρού ατυχήματος, κλπ. Ναι, αυτό είναι το λεγόμενο υπόγειο, σιωπηλό στρες, που συνδέεται δια, καθώς και το αίσθημα αποσύνδεσης από τα συναισθήματα και τις κλπ.
με τις τοξικές σχέσεις και τα χρόνια δυσάρεστα συναισθήματα που πα- ανάγκες μας. Μπορεί όμως να υπάρχουν και σωματικά συμπτώματα, • Ασκήσεις ενσυνειδητότητας, διαλογισμού, μυϊκής χα-
Θέλετε να μας εξηγήσετε τι συμβαίνει στο γιώνονται και επιβαρύνουν το άτομο ψυχικά και σωματικά. όπως πόνοι στο κεφάλι, στο στομάχι ή αλλού στο σώμα, καθώς και δι- λάρωσης, τεχνικών αναπνοής και βιοανάδρασης, κλπ.
σώμα μας όταν επιλέγουμε την μάχη ή τη φυγή αταραχές της μνήμης.
ως μηχανισμό αντίδρασης. Τι άλλο χρειάζεται να ξέρουν οι αναγνώστες μας σχετικά με Τα δυο τελευταία προτείνω να τα εντάξουμε στην
Και η μάχη και η φυγή είναι ενεργητικές αντιδράσεις τους 4 αυτούς αμυντικούς μηχανισμούς στο στρες; Υπάρχουν τρόποι να έχουμε καλύτερο έλεγχο του στρες και καθημερινότητα μας όλοι, σε κανονική βάση, ιδιαίτερα
του οργανισμού που συνοδεύονται από διέγερση του Η μάχη, η φυγή, το πάγωμα και το καλόπιασμα είναι ενσωματωμένοι να βοηθήσουμε το σώμα μας και τον… εγκέφαλό μας; στο δεύτερο μισό της ημέρας που είναι σημαντικό να
συστήματος του στρες και έκκριση των ορμονών του αμυντικοί μηχανισμοί που προορίζονται να βοηθήσουν τους ανθρώ- Υπάρχουν τρόποι που μπορούν να μας χαλαρώσουν και να μας ανα- κάνουμε στροφή σε πιο χαλαρές δραστηριότητες για
στρες. Σε οξείες καταστάσεις δεν είναι βλαπτικές, ενώ πους να ανταποκρίνονται επιτυχώς σε δύσκολες καταστάσεις. Ενώ, κουφίσουν εάν ταλαιπωρούμαστε από οποιαδήποτε από τις τέσσε- να αποφορτιζόμαστε από το στρες σταθερά. Για τους
μπορούν να αποβούν και ωφέλιμες. όμως, γενικά μας βοηθούν να ανταποκριθούμε σε διάφορους στρεσο- ρις αντιδράσεις στο στρες και να βοηθήσουν τον οργανισμό μας να ανθρώπους που βιώνουν χρόνιο στρες μπορεί να είναι
γόνους παράγοντες και να παραμένουμε ασφαλείς, μπορούν επίσης επιστρέψει στην αρχική ήρεμη κατάστασή του. Είναι ποικίλοι και πε- χρήσιμο να αναζητήσουν πρόσθετη υποστήριξη, όπως
Το πάγωμα είναι μια επιβαρυντική για τον οργα- να υπερ-ενεργοποιηθούν, με αποτέλεσμα αρνητικές συνέπειες για την ριλαμβάνουν τη βελτίωση του τρόπου ζωής (καλή διατροφή, μέτρια θεραπεία από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
νισμό αντίδραση στο στρες; ψυχική και σωματική μας υγεία. άσκηση, επαρκής ύπνος, καθημερινή κανονικότητα γευμάτων και
Ναι, είναι μια παθητική αντίδραση, πολύ επιβαρυντι- Η παρατεταμένη κατάσταση μάχης, φυγής, παγώματος ή αμυντικού ύπνου), τη συνομιλία με ένα αγαπημένο πρόσωπο, την απόλαυση της Όσον αφορά στα παιδιά, τα μέτρα που θα ήταν καλό
κή για τον οργανισμό. Δεν πρέπει να υποτιμάται ή να καλοπιάσματος, κατά τη διάρκεια του στρεσογόνου παράγοντα αλλά τέχνης και την εξάσκηση του εγκεφάλου με διάφορες μεθόδους που να πάρουμε είναι αντίστοιχα. Κι εδώ είναι ευκαιρία να
ερμηνεύεται επιπόλαια ως αναισθησία ενός ατόμου. ακόμα και μετά την επίλυσή του, είναι σαφώς βλαπτική για τον οργα- αποτελούν τις λεγόμενες «νοοπαιδείες». Συνεπώς, μπορεί να βοηθή- αναφέρω ότι μέσα στον επόμενο μήνα πρόκειται να κυ-
Στην πραγματικότητα το άτομο που «παγώνει» βιώνει νισμό. σουν τα εξής: κλοφορήσει από τις εκδόσεις Σοκόλη ένα παιδικό βι- >

46 Health Today . 4/2024 4/2024 . Health Today 47