Page 44 - #08 Health Today Magazine

COVER STORY

Η γνώση των δύο βασικών αντιδράσεων απειλή έχει φύγει. Όμως, το ισχυρό οξύ τραύμα και το μακροχρόνιο
στο στρες, των περίφημων fight or flight στρες είναι δυνατόν να προκαλέσουν υπερβολική ενεργοποίηση αυ-
(πάλη ή φυγή), τελικά επιδέχεται επέ- τών των μηχανισμών . Παρόλο λοιπόν που στις περισσότερες περιπτώ-
κταση. Υπάρχουν δυο ακόμα αντιδράσεις σεις, η αντίδραση στο στρες θα μειωθεί μόλις εξαφανιστεί η απειλή, σε
των ανθρώπων στο στρες για τις οποίες ο κάποιο ισχυρό τραυματικό γεγονός ή σε παρατεταμένες στρεσογόνες
Καθηγητής και Ακαδημαϊκός Γιώργος Χρού- καταστάσεις εξελίσσεται σε χρόνιο στρες. Και κάπου εκεί ξεκινούν τα
σος, που έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τους προβλήματα…
μηχανισμούς και τις επιπτώσεις του στρες
στη ζωή μας, μας εξηγεί περισσότερα. Κύριε Χρούσο παρακολούθησα μια ομιλία σας όπου αναφέρα-
τε ότι οι δυο βασικές αντιδράσεις στο στρες -το γνωστό fight
or flight- στην πραγματικότητα περιλαμβάνει άλλες δυο, το
πάγωμα (freeze) και το καλόπιασμα (fawn). Θέλετε να μας
Συνέντευξη: πείτε περισσότερα για αυτά;
Φλώρα Κασσαβέτη Όταν το στρες ξεπεράσει κάποιο επίπεδο - που είναι διαφορετικό για
τον καθένα μας - το ειδικό σύστημα που διαθέτουμε στον οργανισμό
μας για να μας βοηθάει όταν έχουμε στρες και λέγεται «σύστημα του
πό καταβολής κόσμου, μέχρι και σήμερα, η εμπει- στρες», ενεργοποιείται, και τότε, αμφότερα το πνεύμα και το σώμα μας
ρία κάποιου επιπέδου στρες είναι φυσιολογική προετοιμάζονται για μάχη (fight) ή φυγή (flight). Αυτή η ενεργοποίηση
Α και οι ορμόνες του στρες μπορούν να οξύνουν προκαλεί εγρήγορση και αύξηση του αναπνευστικού και καρδιακού
την εστίασή μας στην απειλή, να ελαττώσουν τον χρό- μας ρυθμού, του μεταβολισμού μας, της αρτηριακής μας πίεσης, κλπ.,
νο αντίδρασής μας και να μας ενδυναμώσουν ώστε, και κατ’ αυτόν τον τρόπο προετοιμάζει και ισχυροποιεί υποσυνείδητα
μέσω των αντιδράσεων πάλης ή φυγής (flight or flight) τον εγκέφαλό μας και το σώμα μας για την αντιμετώπιση του προβλή-
να ανταπεξέλθουμε και να επιβιώσουμε. ματος.
Οι αγχωτικές καταστάσεις, ο αντιληπτός κίνδυνος και Όμως, το σύστημα του στρες που υπάρχει σε όλα τα θηλαστικά και
οι απειλές για την ασφάλειά μας προκαλούν τη φυσική αποτελεί μέρος του «παλαιογκεφάλου» μπορεί να προκαλέσει και άλ-
αντίδραση του σώματός μας στο στρες. Αυτός ο ενσω- λου τύπου αντιδράσεις πέραν των παραπάνω δύο, ανάλογα με τα δε-
ματωμένος αμυντικός μηχανισμός προκαλεί μια βιολο- δομένα της στιγμής, εάν δηλαδή υποσυνείδητα το άτομο αποφασίσει
γική και συμπεριφορική αντίδραση που προορίζεται να ότι η πάλη ή η φυγή δεν θα είναι αποτελεσματικές στη διαχείριση του
μας βοηθήσει να ανταποκριθούμε σε διάφορες απειλές στρεσογόνου παράγοντα.
με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Σύμφωνα όμως με Ο άνθρωπος, που έχει ένα μοναδικό και ισχυρό «νέο-εγκέφαλο» και
τους μελετητές των μηχανισμών του στρες, η μάχη και η έχει ξεφύγει από το «εδώ και τώρα» του αυτοματισμού των ζώων δια-
φυγή - τα γνωστά fight or flight - δεν είναι η μόνη βασική θέτει την ικανότητα να ελέγχει λογικά την ενστικτώδη παρόρμηση της
αντίδραση. Το πάγωμα και το καλόπιασμα (freeze and πάλης, της φυγής και του παγώματος ή «παραλυσίας» (freeze) και να
fawn) είναι κι αυτά κοινές αντιδράσεις στρες. Όπως μας αποφασίζει συνειδητά και στρατηγικά την αντιμετώπιση ενός πιθανού
εξηγεί ο Καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας εχθρού με αλλαγές στη συμπεριφορά. Και μια από αυτές τις αλλαγές
του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Χρούσος, οι προη- είναι η αντίδραση του καλοπιάσματος, που στα Αγγλικά λέγεται «fawn».
γούμενες εμπειρίες, η προσωπικότητά μας και το είδος Συνεπώς, αντί για 2 ή 3 έχουμε τουλάχιστον 4 F σαν αντιδράσεις στρες
της απειλής επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ενερ- του ανθρώπου (fight, flight, freeze, και fawn)!
γοποιούνται ο εγκέφαλος και το σώμα μας για να αντα-
πεξέλθουμε σε μια επικίνδυνη ή τρομακτική κατάσταση. Και τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν ενεργοποιούνται αυτοί
Για τους βραχυπρόθεσμους στρεσογόνους παράγο- οι μηχανισμοί;
ντες, η αντίδρασή μας στο στρες εξαφανίζεται όταν η Και οι βραχυχρόνιοι και οι μακροχρόνιοι στρεσογόνοι παράγοντες
ενεργοποιούν το σύστημα του στρες, το οποίο παράγει ορμόνες, όπως
η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, καθώς και προφλεγμονώδεις ουσίες,
που γενικά βοηθούν τον οργανισμό να επιβιώσει όταν το στρες είναι
ΓΙΏΡΓΟΣ ΧΡΟΥΣΟΣ: Δεν θα θέλαμε ποτέ να εξαφανίσουμε το στρες χρονικά περιορισμένο, αλλά συχνά τον βλάπτουν όταν το στρες είναι
παρατεταμένο και η έκκρισή τους συνεχής.
από την ζωή των ανθρώπων. Χωρίς στρες θα
Γενικά, η αντίδραση της πάλης αντιστοιχεί σε θυμό και επιθετικότητα,
H ΝΕΑ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΡΕΣ είμαστε δυστυχισμένοι, όπως είμαστε και με το της φυγής σε φόβο και άγχος, και του παγώματος σε συναισθηματική
υπερβολικό και παρατεταμένο στρες που δεν
παραλυσία. Αυτές οι αντιδράσεις συχνά βοηθούν στο οξύ στρες ενώ
μπορούμε να διαχειριστούμε. Το χρόνιο στρες
ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ μπορεί και πρέπει να καταπολεμηθεί. είναι βλαπτικά στο χρόνιο.
Ας μιλήσουμε λίγο για το γνωστό δίπολο αντίδρασης στο >

44 Health Today . 4/2024 4/2024 . Health Today 45