Το πρώτο που χρειάζεται να ξέρετε είναι ότι δεν σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με εσάς επειδή δεν νιώθετε απόλυτη χαρά με την έλευση των γιορτών. Η μελαγχολία των Χριστουγέννων αφορά μια μερίδα ατόμων και αποτελεί μία κατάσταση περιστασιακής θλίψης όπου το άτομο την βιώνει πριν, κατά την διάρκεια, αλλά και μετά τις γιορτές. Θυμίζει πολύ έντονα την διαταραχή της κατάθλιψης, καθώς επηρεάζει τόσο το συναίσθημα, όσο και τη συμπεριφορά του ατόμου. Τα κύρια συναισθήματα που επικρατούν είναι μελαγχολία, ενοχές, μοναξιά, ευερεθιστότητα, άγχος για πιθανές οικογενειακές συνεστιάσεις κόπωση και αδυναμία συγκέντρωσης. Μιλήσαμε με την Δρ. Λίζα Βάρβογλη*, Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια- Συγγραφέα η οποία μας εξηγεί ποιες είναι οι αιτίες που συνδέονται με την μελαγχολία των γιορτών αλλά και ποιοι είναι πιο επιρρεπής σε αυτή.
Τι προκαλεί την κατάθλιψη των εορτών;
Μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Η περίοδος των γιορτών θεωρείται πως πρέπει να είναι μία περίοδος που κυριαρχούν οι χαρούμενες στιγμές, το μοίρασμα των δώρων και των συναισθημάτων ανάμεσα σε οικογενειακά πρόσωπα που προσπαθούν να δουν πόσο ιδανική και ‘’δεμένη’’ είναι η δική τους οικογένεια. Η σύγκριση της δικής τους οικογένειας με των άλλων μπορεί να τους κάνει να δυσανασχετήσουν για προβλήματα που ήδη υπάρχουν και δεν είναι δυνατόν να λυθούν την περίοδο των γιορτών όπου ιδανικά επιβάλλεται να επικρατεί κλίμα ευεξίας αι οικογενειακής γαλήνης.
Κάποιοι πάλι νοσταλγούν την ανεμελιά που έκρυβαν οι γιορτινές μέρες όταν ήταν παιδία. Στην πραγματικότητα νοσταλγούν τον αυθόρμητο εαυτό τους που κάπου εκεί στην πορεία της ενήλικης ζωής της έχουν χάσει. Ενώ άλλοι αντιμέτωποι με οικονομικά προβλήματα νιώθοντας ότι δεν μπορούν τα ανταποκριθούν στον καταναλωτισμό που συχνά επιτάσσει η εποχή αυτή του χρόνου νιώθουν θλίψη.
Η ασφυχτική πίεση των κοινωνικών πρέπει
Πρέπει να νιώθουμε χαρά, πρέπει να συμπεριφερόμαστε με ευγένεια και καλοσύνη στους συγγενείς μας (που μπορεί να μη συμπαθούμε), πρέπει να κάνουμε πράγματα που δεν κάνουμε κατά την διάρκεια της χρονιάς. Όλα αυτά τα ‘’πρέπει’’ που μας αναγκάζουν να γίνουμε ή να προσποιηθούμε κάτι που δεν είσαστε στην πραγματικότητα είναι φυσικό να καταπιέζουν κάποιους. Η δυσκολία να πουν όχι σε μία εορταστική πρόσκληση ή και η δυσκολία να κρύψουν τα πραγματικά τους συναισθήματα και να προσποιηθούν ευτυχία πολύ συχνά προκαλεί συναισθήματα αγανάκτησης και δυσαρέσκειας.
Ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος για κάποιους λειτουργεί αρνητικά
Κάποιες φορές ο ελεύθερος χρόνος λειτουργεί αρνητικά στον τρόπο που τον διαχειρίζονται κάποιοι τις αρνητικές σκέψεις οδηγώντας σε υπερανάλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν και αίσθημα κενού. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για άτομα με λειτουργική κατάθλιψη που συνήθως επιδιώκουν να έχουν ένα ασφυχτικά γεμάτα επαγγελματικό και κοινωνικό πρόγραμμα προκειμένου να μην υπάρχει χρόνος να έρθουν αντιμέτωπα με τα συναισθήματα κατάθλιψης τα οποία αναδύονται πιο έντονα σε περιόδους που προκύπτει ελεύθερος χρόνος
Η εποχική κατάθλιψη
Το Seasonal Affective Disorder αφορά ένα μέρος του πληθυσμού που μπορεί λόγω της αλλαγής της ώρας τον χειμώνα και την μικρότερη διάρκεια έκθεσης στο ηλιακό φως να παρουσιάσει συμπτώματα κατάθλιψης όπως πεσμένη ή κακή διάθεση, χαμηλή ενέργεια, ευερεθιστότητα, αίσθημα απόγνωσης, ενοχών ή αχρηστίας, άγχος και διαρκή ανησυχία, κοινωνική απόσυρση, μειωμένη σεξουαλική διάθεση ή/και δραστηριότητα. Τα συμπτώματα για αυτή την ομάδα ανθρώπων είναι συνήθως παροδικά και βελτιώνονται με την έλευση της Άνοιξης.
Η μοναχικότητα
Είτε κάποιος ή κάποια είναι single είτε από επιλογή είτε κατ’ ανάγκη π.χ. μετά από ένα διαζύγιο δεν είναι κάτι εύκολο διαχειρίσιμο κατά την διάρκεια των γιορτών που οι οικογενειακές συγκεντρώσεις είναι περισσότερες. Το να δηλώνουν single στις οικογενειακές συγκεντρώσεις οδηγούν σε αισθήματα θλίψης, μοναξιάς και απαισιοδοξίας για το μέλλον και λόγω την επαφής με πρόσωπα που έχουν οικογενειακό status. Τα αισθήματα δυσαρέσκειας μπορεί να επιδεινωθούν όταν τα single άτομα έρχονται πολύ συχνά με ερωτήσεις από τον οικογενειακό περίγυρο όπως «πότε θα παντρευτείς», «πότε θα κάνεις παιδιά», «ακόμα είσαι μόνος ή μόνη;».
Οι προηγούμενες απώλειες αγαπημένων προσώπων
Είναι συνηθισμένο τις μέρες των γιορτών να νοσταλγούμε αγαπημένα πρόσωπα που δεν βρίσκονται πλέον κοντά μας, παρελθοντικές όμορφες εμπειρίες και αναμνήσεις που ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να ξαναζήσουμε μαζί τους πράγμα που προκαλεί θλίψη.
Ο απολογισμός της χρονιάς που φεύγει
Όσο πλησιάζει η έλευση της νέας χρονιάς τόσο αυξάνουν οι σκέψεις απολογισμού ζωής. Όλα τα όνειρά σου που δεν πραγματοποιήθηκαν, όλα όσα δεν κατάφεραν και αυτή την χρόνια είναι πιθανό να στιφογυρίζουν στο μυαλό τους αυτή την περίοδο του χρόνου. Ο απολογισμός αυτός όταν είναι αρνητικός και δεν προσμετρούνται οι επιτυχίες παρά μόνο τα ελλείμματα και οι αποτυχίες έχει την ικανότητα να αποδυναμώσει και να ρίξει αυτομάτως τόσο τη διάθεσή όσο και την αυτοεκτίμησή.
Τι προκαλεί στρες στις γιορτές;
Ο κύριος λόγος που τα επίπεδα του στρες είναι πιο ανεβασμένα την περίοδο των γιορτών είναι συνήθως τα χρήματα. Τα έξοδα είναι πιο αυξημένα την περίοδο των γιορτών και το γεγονός ότι δεν μπορούν να ανταποκριθεί κάποιος σε αυτά συνήθως αυξάνει το στρες. Επίσης στρες την περίοδο των γιορτών μπορεί να έχουν άτομα με χαμηλή κοινωνικότητα και λιγότερες ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες που συνήθως λόγω της αύξησης των κοινωνικών συναναστροφών στις γιορτές.
Τρόποι απόδρασης από τα αρνητικά συναισθήματα
Υπάρχουν, πάντως, τρόποι να αποφορτιστείς από τα όποια δυσάρεστα συναισθήματα και να βελτιώσεις τη διάθεσή σου στις γιορτές. Η κυρία Βάρβογλη προτείνει τα εξής:
Θέστε ρεαλιστικές προσδοκίες. Να θυμάσαι πάντα πως η εορταστική περίοδος ανήκει στη συνέχεια της πραγματικής ροής της καθημερινότητας και δεν είναι κάτι διαφορετικό. Το να τηρείται ένα στοιχειώδη πρόγραμμα γυμναστικής, διατροφής, ύπνου βοηθά να έχετε καλύτερη ρύθμιση των συναισθημάτων σας. Το να ξεφεύγετε υπερβολικά από τις ρουτίνες σας λόγω των γιορτών δεν βοηθάει.
Πείτε και κάποια όχι
Δεν χρειάζεται να αποδεχτείτε όλες τις προσκλήσεις.Αφιέρωσε πραγματικό χρόνο μόνο στα άτομα που θέλεις όπως στο σύντροφό ή τα παιδιά σας ή τα αδέρφια σας και μην παραλείπετε να φροντίσετε και να περιποιηθείτε τον εαυτό σας.
Μην συνδέεται την ευτυχία με τα χρήματα
Σταματήστε να νιώθετε ενοχές αν δεν μπορείς να ανταποδώσετε τα δώρα που θα λάβετε, αν δεν μπορείτε για οικονομικούς λόγους να οργανώσετε ταξίδια ή ακριβές εξόδους. Άλλωστε μην ξεχνάτε πως το καλύτερο δώρο που μπορείς να χαρίσεις αυτές τις μέρες στους ανθρώπους σου είναι το χαμόγελό σου, η αγάπη και η αγκαλιά σου.
Επιτρέψτε στη θλίψη να εκφραστεί
Η θλίψη είναι κι αυτή ένα συναίσθημα και χρειάζεται τον χρόνο και χώρο της. Θα ήταν καλό να έρθετε σε επαφή με οποιοδήποτε θετικό, αλλά και αρνητικό συναίσθημα βιώνετε αυτές τις μέρες και να το εκφράσετε στα πρόσωπα που αγαπάς, κυρίως όμως στον εαυτό σας. Μην κρατάτε τα συναισθήματα αυτά μέσα σας, μην πιέζετε τον εαυτό σας να γελάσει και μην καταπνίγετε το κλάμα σας.
*H Δρ. Λίζα Βάρβογλη είναι ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια με μεταπτυχιακές σπουδές στα πανεπιστήμια Tufts, Northeastern και Harvard των ΗΠΑ. Έχει περισσότερες από 30.000 ώρες κλινικής εμπειρίας με χιλιάδες παιδιά, εφήβους, οικογένειες και ενήλικες. Είναι πιστοποιημένη θεραπεύτρια ψυχικού τραύματος με τη μέθοδο EMDR. Ολοκλήρωσε το πρόγραμμα Life Coaching του Harvard. Τα τελευταία 14 χρόνια διδάσκει στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Επιστήμη του Στρες και Προαγωγή της Υγείας», συμμετέχοντας σε έρευνες και επιστημονικά συνέδρια. Πρόσφατα έγινε αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχολογίας στο American Hellenic University. H Δρ. Λίζα Βάρβογλη είναι επίσης διδακτικό μέλος της Έδρας της UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής καθώς και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής ενός νέου περιοδικού της UNESCO για γονείς εφήβων. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο με περισσότερα από 80 επιστημονικά άρθρα δημοσιευμένα σε παγκόσμια έγκυρα επιστημονικά περιοδικά και 30+ ευπώλητα βιβλία για ανατροφή παιδιών και αυτοβελτίωση ενηλίκων. Είναι παντρεμένη και μητέρα τεσσάρων παιδιών.
Πηγή: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ HEALTH TODAY MAGAZINE
