Γράφει η Άρτεμις Ζαβαλίγκου*
Η τέχνη είναι συνώνυμο της δημιουργίας και άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δημιουργικότητά μας. Συνδέεται με τον εσωτερικό μας εαυτό, καθώς έχει τη δυνατότητα να μας τέρπει, να μας συγκινεί και να μας προβληματίζει.
Η τέχνη είναι γλώσσα, μια γλώσσα που δεν χρησιμοποιεί μόνο λέξεις, αλλά και εικόνες, ήχους, κινήσεις. Η τέχνη λειτουργεί ως μεγεθυντικός φακός, υπογραμμίζοντας τη λεπτομέρεια. Προσδίδει στην ύπαρξη βάθος και ποιότητα, δίνει πνοή στο ουσιώδες που από άγνοια αφήσαμε να μαραζώσει, ρίχνει φως στο σημαντικό που μες στη βιασύνη παραμελήθηκε.
MSc Γνωστικής Νευροαποκατάστασης UTH Ιατρικής
Σε ιστορικές πηγές μπορούμε να δούμε πόσο ωφέλιμη είναι η τέχνη για τον άνθρωπο. Από τα πανάρχαια χρόνια σε όλες τις φυλές του κόσμου γινόταν χρήση όλων των μορφών της τέχνης για την θεραπεία διαφόρων διαταραχών της ψυχής και του σώματος ή έστω απλά για την χαλάρωση και την εκτόνωση τους. Ο άνθρωπος άρχισε να εξερευνά όλο και περισσότερό την αξία της Τέχνης. Τις τελευταίες δεκαετίες στις χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής παρατηρείται μια άνθιση της θεραπείας μέσω αυτής, η οποία χαρακτηρίζεται ως μια από τις πιο αποτελεσματικές μορφές ψυχοθεραπείας τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά. Στην Ελλάδα μόλις πριν λίγα χρόνια έγιναν τα πρώτα δειλά βήματα διάδοσης και εφαρμογής της σε Κέντρα, Νοσοκομεία και Ειδικά Σχολεία.
Ως θεραπεύτριες και θεραπευτές, δεν είναι λίγες οι φορές που συναντήσαμε ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας, οι οποίοι δεν μπορούσαν να βάλουν σε λέξεις τα όσα ένιωθαν. Η γλώσσα, όμως, δεν είναι η μοναδική μορφή επικοινωνίας. Όταν ψάξουμε λίγο βαθύτερα, συνήθως ανακαλύπτουμε πως αυτά τα άτομα βρίσκουν άλλα μέσα να “μιλήσουν”. Ποίηση, μουσική, ζωγραφική…μέσα από αυτά δημιουργούν ένα νέο κόσμο έκφρασης, με τον πιο όμορφο και παραγωγικό τρόπο. Δεν χρειάζεται να ξεχνάμε άλλωστε πως πολλοί μεγάλοι καλλιτέχνες εκφράζονταν μέσω της τέχνης, όπως ο διάσημος ζωγράφος Βίνσεντ Βαν Γκογκ, ο οποίος υπέφερε από σοβαρή διπολική διαταραχή με πολλαπλά επεισόδια, συχνά με συνυπάρχοντα ψυχωτικά στοιχεία.
Είναι, λοιπόν, γεγονός πως η καλλιτεχνική δημιουργία επιτρέπει στο δημιουργό να επεξεργαστεί μια ψυχική ασθένεια, με την ασφάλεια που προσφέρει η απόσταση από το έργο τέχνης. Ο καλλιτέχνης προβάλλει πάνω στο έργο το τραυματικό βίωμα ή την ψυχική ασθένεια, το μεταπλάθει και αναστοχάζεται.
Συνεπώς, η τέχνη έχει τη δύναμη να ανακουφίζει και να καθησυχάζει τους υπαρξιακούς μας φόβους, να τους ξορκίζει, δρώντας έτσι θεραπευτικά. Κατά τη διαδικασία της δημιουργίας αφηνόμαστε σε μια ροή που μας παρασύρει, μας ζωογονεί, μας ενώνει με το παρελθόν και το μέλλον μας. Είναι διαφορετικό πράγμα το έργο τέχνης αυτό καθαυτό και άλλο η έκφραση μέσω της τέχνης, η οποία θεωρείται ότι έχει θεραπευτική αξία. Στην περίπτωση αυτή η ζωγραφική, η ποίηση, η μουσική, ο χορός, το θέατρο δεν είναι ο στόχος, αλλά πρωτίστως, το μέσον, το όχημα. Σκοπός των θεραπευτών είναι η ανάδειξη της τέχνης ως μέσο έκφρασης συναισθημάτων, κινήτρων, επιθυμιών και αναμνήσεων, ως αφορμή επικοινωνίας, ως διαδικασία μετάβασης από τον Εαυτό στον Άλλο, από τη φαντασία στη πραγματικότητα.
